HOOGEVEEN – Ieder jaar wordt rond 27 januari stilgestaan bij de slachtoffers van de Holocaust. Op 27 januari 2020 is het 75 jaar geleden dat concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz, hét internationale symbool van de Holocaust, werd bevrijd. Om mensen in hun eigen gemeente te betrekken bij dit oorlogsverleden, is op verzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei een tijdelijk lichtmonument ontworpen door kunstenaar en innovator Daan Roosegaarde: LEVENSLICHT. Stilstaan bij Holocaustslachtoffers.
Doel van dit lichtmonument is het bewustzijn te vergroten dat in heel Nederland Joden, Roma en Sinti woonden en dat de mensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vervolgd, gedeporteerd en vermoord, plaatsgenoten of buren waren. In januari 2020 wordt het tijdelijk lichtmonument onthuld in 170 gemeenten waar de vervolging van Joden, Roma en Sinti heeft plaatsgevonden. Het monument is een eenmalige tijdelijke aanvulling op de bestaande oorlogs- en Holocaustmonumenten, in het kader van 75 jaar vrijheid.
Donderdagavond 16 januari is het monument met een diameter van 20 meter bestaande uit 104.000 lichtgevende herdenkingsstenen –gelijk aan het aantal slachtoffers uit Nederland- eenmalig gepresenteerd in de Stieltjesstraat/Eva Cohen-Hartogkade aan de Maas in Rotterdam. Hierna zijn de stenen verdeeld over de 170 deelnemende gemeenten, die het vanaf 22 januari tonen in hun gemeente.
Zie de websites studio roosegaarde en www.4en5mei.nl
Ook in Hoogeveen was dit het geval. In de entrée van De Tamboer sprak burgemeester Karel Loohuis de aanwezigen toe, waarna hij samen met Lien Braaf als vertegenwoordigster van de joodse gemeenschap het tijdelijke monument in werking stelde.
Hier volgt de toespraak van de burgemeester:
Dames en heren,
Van harte welkom bij dit bijzondere moment. De onthulling van het holocaustmonument Levenslicht hier in Hoogeveen. In het bijzonder een warm welkom voor het bestuur van de Nederlands Israëlitische Gemeente Drenthe, die samen met mij de onthulling zal verrichten. Over vier dagen, op 27 januari, is het 75 jaar geleden dat concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz werd bevrijd. Over heel de wereld wordt daar bij stilgestaan. Dat doen wij uiteraard ook hier in Hoogeveen.
Vanaf vandaag is dit tijdelijke monument Levenslicht hier te zien. Het is onderdeel van een reeks Levenslichten die door heel Nederland opgesteld staan en in deze periode oplichten. Met dit landelijke project van het Nationaal Comité 4 en 5 mei staat Nederland gezamenlijk stil bij de verschrikkingen van de Holocaust. Tot en met 2 februari wordt óns Levenslicht op verschillende locaties in en om De Tamboer geplaatst om zoveel mogelijk mensen gelegenheid te geven de impact van het kunstwerk te ervaren. Waarom heeft de kunstenaar nu juist dít monument, dít Levenslicht gemaakt? Joden, Roma en Sinti zijn in grote getale slachtoffer geweest van de holocaust. Ook uit onze gemeente zijn zij tijdens de Tweede Wereldoorlog weggerukt en vermoord. Zowel in de Joodse herdenkingstraditie als in de Roma- en Sinti-cultuur zijn stenen belangrijk. De kunstenaar, Daan Roosegaarde en zijn team, hebben deze traditie als inspiratie gebruikt. Met in totaal 104.000 lichtgevende stenen – gelijk aan het aantal slachtoffers uit Nederland – staat het kunstwerk symbool voor de impact van de Holocaust. De stenen zijn verdeeld over de verschillende gemeenten waar Joden, Roma en Sinti woonden, waar zij hun leven leefden, soms al generaties lang. Dit monument, dit kunstwerk, verbindt ons met de rest van Nederland in het samen levend houden van de herinnering aan deze mensen.
Om de paar seconden lichten de stenen op en doven ze weer uit, als een ademhaling in licht. Daarmee symboliseren ze het leven dat nu in de gemeente gemist wordt. Door stil te staan bij het gemis van onze plaatsgenoten bij dit Levenslicht of door deel te nemen aan het bijbehorende onderwijsproject Wordt gemist, blijft de herinnering aan de slachtoffers levend. Door een onderwijsproject aan het monument te koppelen dragen we er aan bij dat ook de volgende generaties weten wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog gebeurd is, en geven we door hoe kwetsbaar onze vrijheid is, hoe belangrijk het is dat we die samen beschermen. Dat zit hem soms in ogenschijnlijk kleine dingen, zoals mensen aanspreken op respectloos gedrag via social media, opstaan als iemand buitengesloten wordt, niet accepteren dat iemand om wat voor reden dan ook gediscrimineerd wordt.
De verhalen moeten verteld worden, iets wat ik als geschiedenisleraar natuurlijk graag doe. De verhalen van al deze mensen. De mensen die het niet overleefd hebben. En de verhalen van de mensen die het wél overleefd hebben en de verschrikkingen en de gevolgen van de holocaust meegemaakt en ondervonden hebben.
Dit jaar bestaat onze vrijheid 75 jaar. In heel 2020, met de nadruk op de eerste helft van het jaar, vinden in onze gemeente activiteiten plaats. Om het verleden te herdenken. Om de lessen uit het verleden door te geven. Om onze vrijheid te vieren. Van activiteiten van en met scholen tot herdenkingsconcerten, van struikelstenen tot de herdenking op 4 mei en de viering op 5 mei. Met op 11 april een dag vol activiteiten om te herdenken en te vieren dat op 10 en 11 april de Belgen en de Canadezen Hoogeveen hebben bevrijd. Herdenk mee. Vier mee. Geef de verhalen door. Ik nodig iedereen daartoe van harte uit. En dan nodig ik nu graag mevrouw Lien Braaf van de Nederlands Israëlitische Gemeente Drenthe uit om samen met mij het Levenslicht te ontsteken. Opdat we de slachtoffers van de holocaust niet vergeten en de herinnering aan hen levend houden.
